วีรกรรมอันโดดเด่นเต็มไปด้วยความจงรักภักดีของหมื่นโลกสามล้านที่มีต่อราชบัลลังก์ของพระเจ้าติโลกราช ถ้าพระเจ้าติโลกราชไม่ได้ยอดขุนศึกอย่างหมื่นโลกสามล้านคงรักษาราชสมบัติไว้ได้โดยยาก หมื่นโลกสามล้านได้รับพระราชทานอำนาจอาชญาสิทธิ์ดั่งขงเบ้งได้รับจากพระเจ้าเล่าปี่ จึงสามารถบัญชาการรบอย่างเด็ดขาดสามารถรบกับท้าวซ้อยพระอนุชาของพระเจ้าติโลกราชในการแย่งชิงอำนาจการปกครอง จนกระทั่งท้าวซ้อยสิ้นพระชนม์ในสนามรบ  หมื่นเทิงสามขนานเป็นคนชักศึกเข้าบ้านซึ่งนับเป็นมหันตโทษร้ายแรง หมื่นโลกสามล้านก็ได้พิจารณาโทษด้วยตนเอง พอเจ้าหมื่นโลกสามล้านเลิกทัพกลับถึงนครพิงค์ พอดีถึงย่ำค่ำยังไม่ทันจะได้พักผ่อนให้หายเหนื่อย พระเจ้าเหนือหัวมีรับสั่งให้เข้าเฝ้าปรึกษาราชการเรื่องศึกกรุงศรีอยุธยาที่กำละงจะยกทัพมาทันที พระเจ้าติโลกราชทรงปรารภว่า พระองค์ก็เพิ่งจะปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์ใหม่ บ้านเมืองก็ยังไม่เรียบร้อย เมื่อมีศึกติดพระนครดังนี้ จะทำประการใดดี หมื่นโลกสามล้านซึ่งเป็นพระเจ้าอาของเจ้าเหนือหัวติโลกราชก็กราบทูลว่า “ขอเจ้าเหนือหัวอย่าได้ร้อนพระทัยไปเลย ข้าพระพุทธเจ้าจะขออาสายกกองทัพออกไปตั้งรบกองทัพอโยธยาไว้แต่ไกล มิทันให้ล่วงล้ำถึงนครพิงค์ได้ เบื้องว่าเจ้าอยู่หัวได้ขึ้นครองราชย์ใหม่ ผู้ใดจะรักบ้างชังบ้างมิรู้ทีจึงขอให้รักษาพระองค์อยู่ในเวียง และแต่งการป้องกันศัตรูภายในไว้ให้จงมั่น และขอจงโปรดพระราชทานบำเหน็จรางวัลให้แก่ผู้ไปราชการทัพ ในเมืองฝางให้ทั่วถึง จะได้เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจทหารหาญให้มีใจภักดียิ่งขึ้น พระเจ้าติโลกราชก็ปฏิบัติตามคำแนะนำทุกประการ”

ครั้นแล้ว หมื่นโลกสามล้านก็ยกกองทัพออกจากนครพิงค์เชียงใหม่ไปตั้งทัพไชยที่ตำบลท่าวัว ทางฝ่ายพระเจ้าติโลกราชก็ให้หาตัวหมื่นเทิงสามขนานมาเฝ้าแล้วส่งให้ไปเข้ากองทัพเจ้าหมื่นโลกสามล้าน เพื่อให้แม่ทัพใหญ่ตัดสินคดีความตามที่เคยกล่าวมาข้างต้นบทความก่อนหน้า หมื่นโลกสามล้านให้คุมตัวไว้พิจารณา ได้ความเป็นสัตย์ว่าหมื่นเทิงสามขนานได้กระทำผิดจริง คือได้เป็นต้นเหตุชักศึกกรุงศรีอยุธยาขึ้นมา จึงตัดสินโทษประหารโดยการตัดศีรษะเสียบแพหยวกลอยน้ำประจารเพื่อไม่ให้เป็นเยี่ยงอย่าง จากนั้นก็ได้ยกกองทัพไปตั้งที่เมืองลำพูน พร้อมทั้งทัพหัวเมืองอีกห้ากอง นายกองหนึ่งในห้านี้ เป็นบุตรของเจ้าหมื่นแม่ทัพเองชื่อว่าหมื่นหาญแต่ท้อง ที่เคยเล่าให้ฟังเป็นบุตรของท่านหญิงเมือง วีรสตรีชาวนครพิงค์ ตอนนั้นท่านผู้หญิงเมืองกำลังทรงครรภ์แล้วก็ออกรบข้าศึกจนได้รับชัยชนะ บุตรชายที่คลอดออกมาจึงได้นามว่าเจ้าหาญแต่ท้องตอนนี้เป็นหนุ่มได้ครองเมืองเขลางค์แทนพ่อ ผลการรบกองทัพอยุธยาแตกหนีไปได้ แต่กองทัพเชียงใหม่เสียนายกองไปหนึ่งคนชื่อหมื่นมอกลอง ถูกพระยาสองแควเอาช้างเข้าล้อมช้างหมื่นหมอกลองไว้ได้เลยฆ่าเสีย แล้วก็ล่าทัพกลับไป

หมื่นโลกสามล้านผู้นี้ มีชื่อเสียงในประวัติศาสตร์ล้านนาไทยในด้านที่เป็นขุนศึกผู้ยิ่งใหญ่ได้กู้บ้านกู้เมืองไว้หลายครั้ง เรียกได้ว่าในด้านที่เป็นขุนศึกคู่บุญของพระเจ้าติโลกราชก็ไม่ผิด

•แก้ไขล่าสุด• ( •วัน•เสาร์•ที่ 17 •มีนาคม• 2012 เวลา 17:58 น.• )