เมื่อครั้งที่ได้มีการสร้างรางรถไฟสายเหนือจากกรุงเทพมหานครไปจนถึงจังหวัดนครสวรรค์ก่อนที่จะสร้างต่อไปจนถึงจังหวัดเชียงใหม่ซึ่งเป็นจังหวัดสุกท้ายของทางรถไฟสายนี้นั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จฯ ทรงเปิดทางรถไฟที่สถานีบ้านภาชีเมื่อปี ๒๔๔๘ แล้วเลยเสด็จไปประพาสจังหวัดลพบุรี และจังหวัดนครสวรรค์ ซึ่งเป็นสถานีปลายทางในสมัยนั้น การเสด็จพระราชดำเนินโดยทางรถไฟในคราวนั้น ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จประพาสหัวเมืองในมณฑลพายัพ โดยมีพระประสงค์จะให้ทรงคุ้นเคยกับราชการในหัวเมืองมณฑลพายัพซึ่งอยู่ห่างไกลพระนครหลวง
จังหวัดแพร่ คำกราบบังคมทูล
ของข้าราชการ พ่อค้า คฤหบดีกับราษฎรที่เมืองแพร่ “สรวมชีพ ข้าพระพุทธเจ้าผู้ได้รับฉันทานุมัติของข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อย กับทั้งคฤหบดี พ่อค้า ราษฎร บรรดามีตำแหน่งราชการและพึ่งพระบรมสมภารอยู่ในเขตเมืองแพร่ซึ่งพร้อมกันมาเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาสกราบทูลให้ทรงทราบความชื่นชมยินดีในพระมหากรุณาธิคุณซึ่งทรงพระราชอุตสาหะเสด็จฯ มาโปรดเกล้าฯ ข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลายถึงเมืองแพร่ในครั้งนี้
วันอังคารที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๕ เพื่อทอดพระเนตรอ่างเก็บน้ำห้วยเป๊าะ บ้านลูนิเกต ตำบลห้วยหม้าย อำเภอสอง เวลา ๑๓.๒๐ น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จฯพร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จากลานเฮลิคอปเตอร์ ภูพิงค์ราชนิเวศน์ ไปทอดพระเนตรโครงการอ่างเก็บน้ำห้วยเป๊าะ* ซึ่งตั้งอยู่ที่ บ้านลูนิเกต ตำบลห้วยหม้าย อำเภอสอง จังหวัดแพร่ เมื่อเสด็จฯ ถึงโครงการอ่างเก็บน้ำห้วยเป๊าะ ทรงปล่อยพันธุ์ปลานิล ปลาไน ปลาตะเพียน ปลาลิ่น และกุ้งก้ามกราม จำนวนรวม ๖๙,๐๐๐ ตัว ลงในอ่างเก็บน้ำ เพื่อขยายพันธุ์เป็นอาหารแก่ราษฎรต่อไป จากนั้นเสด็จฯ ทอดพระเนตรบริเวณอ่างเก็บน้ำ ซึ่งกรมชลประทานดำเนินการสร้างสนองพระราชดำริ สามารถส่งน้ำให้กับพื้นที่เพาะปลูกในเขตหมู่บ้านลู บ้านทุ่งกว้าง และหมู่บ้านใกล้เคียงในเขตตำบลห้วยหม้าย เป็นเนื้อที่ประมาณ ๓,๐๐๐ ไร่ สามารถเพาะปลูกได้ทั้งในฤดูฝน ฤดูแล้ง มีน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคตลอดปี และยังช่วยป้องกันความเสียหายแก่คลองส่งน้ำสายใหญ่ฝั่งขวาของโครงการชลประทานแม่ยม ซึ่งมีน้ำหลากพัดพาตะกอนทรายเข้ามาได้อีกด้วย
วันที่ ๑๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๔ เพื่อทอดพระเนตรอ่างเก็บน้ำห้วยแม่หยวก บ้านแม่ทราย อำเภอร้องกวาง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชีนินาถ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ฯ เสด็จฯ โดยเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่งจากตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ถึงบริเวณที่ตั้งโครงการอ่างเก็บน้ำแม่หยวก บ้านแม่ทราย ตำบลแม่ทราย อำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่ ทรงปล่อยปลานิล ปลาไน ปลาซ่ง ปลายี่สกเทศ และปลาตะเพียนขาว ลงในอ่างเก็บน้ำ การเสด็จฯ มาครั้งนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คณะแพทย์ที่ตามเสด็จฯ มาช่วยแพทย์หลวงที่เดินทางล่วงหน้ามาตั้งหน่วยตรวจรักษาผู้ป่วยและทรงรับผู้ป่วยหนักไว้เป็นคนไข้ในพระบรมราชานุเคราะห์ แล้วทรงเยี่ยมราษฎรที่มาเฝ้าฯรับเสด็จ เป็นจำนวนมาก ทรงมีพระราชปฏิสันถารกับราษฎรอย่างใกล้ชิด มีราษฎร พ่อค้า คหบดี ได้แสดงความจงรักภักดี ทูลเกล้าฯ ถวายเงินโดยเสด็จพระราชกุศลตามพระราชอัธยาศัย จากนั้น เสด็จฯ ทอดพระเนตรอ่างเก็บน้ำและพระราชทานพระราชดำรัสแก่
วันที่ ๑๑ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๓ ทอดพระเนตรฝายทดน้ำฝายปลาฝา ตำบลสวนเขื่อน และอ่างเก็บน้ำ ร่องฮ่าง บ้านถิ่น ตำบลบ้านถิ่น อำเภอเมืองแพร่ ซึ่งเป็นโครงการในพระราชดำริ เวลา ๑๓.๕๐ น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เสด็จพร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ฯ เสด็จฯโดยเครื่องบินพระที่นั่งจากจังหวัดเชียงใหม่มายังสนามบินจังหวัดแพร่ จากนั้นประทับรถยนต์พระที่นั่งเสด็จฯไปยังบ้านแม่แคม ตำบลสวนเขื่อน อำเภอเมืองแพร่ ทอดพระเนตรโครงการฝายทดน้ำฝายปลาฝาซึ่งกรมชลประทานได้ก่อสร้างฝายหินก่อปิดลำน้ำแม่แคม พร้อมทั้งบังคับน้ำปากเหมืองส่งน้ำ และขุดเหมืองส่งน้ำไปเชื่อมกับเหมืองส่งน้ำเดิมของราษฎร ตามพระราชดำริสามารถส่งน้ำให้กับพื้นที่เพาะปลูกในเขตพื้นที่ตำบลสวนเขื่อน เป็นเนื้อที่ประมาณ ๒,๐๐๐ ไร่ ได้ตลอดทั้งปี ในการนี้ทรงเยี่ยมราษฎรที่เฝ้าฯ อยู่ ณ บริเวณฝายทดน้ำ จากนั้นได้เสด็จฯ ต่อไปยังบ้านถิ่น ตำบลบ้านถิ่น อำเภอเมืองแพร่ ทอดพระเนตรโครงการอ่างเก็บน้ำร่องฮ่าง ตามพระราชดำริ ที่กรมชลประทานสร้างเขื่อนดินปิดกั้นห้วยร่องฮ่าง พร้อมอาคารประกอบ คือ ท่อบังคับน้ำปากเหมืองส่งน้ำสำหรับส่งน้ำให้ราษฎรในเขตพื้นที่บ้านถิ่น ทำการเพาะปลูกทั้งในฤดูฝนฤดูแล้งในเนื้อที่ประมาณ ๑,๐๐๐ ไร่ และมีน้ำอุปโภคบริโภคตลอดปี ทรงพระราชทานถุงขวัญแก่เจ้าหน้าที่ประจำโครงการฯ เสด็จฯเยี่ยมราษฎรที่เฝ้าฯอยู่เป็นจำนวนมาก ณ บริเวณนั้น โดยมีคณะแพทย์ พยาบาลและเจ้าหน้าที่จากโรงพยาบาลแพร่ โรงพยาบาลแพร่คริสเตียน เหล่ากาชาดจังหวัดแพร่ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดแพร่ และมูลนิธิราชประชานุเคราะห์ร่วมกันจัดตั้งหน่วยแพทย์และหน่วยพยาบาล เพื่อบริการตรวจรักษาราษฎรที่เจ็บป่วยอย่างทั่วถึง สมควรแก่เวลาจึงเสด็จฯกลับมายังสนามบินจังหวัดแพร่ ต่อจากนั้นจึงประทับเครื่องบินพระที่นั่งเสด็จฯกลับจังหวัดเชียงใหม่ ถึงพระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ เมื่อเวลา ๒๐.๑๐ น.
วันที่ ๓๐ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชทานธงลูกเสือชาวบ้าน ณ สนามบินจังหวัดแพร่ อำเภอเมืองแพร่ เวลา ๑๔.๒๕ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ฯ เสด็จฯโดยเครื่องบินพระที่นั่งจากสนามบินจังหวัดเชียงใหม่มายังสนามบินจังหวัดแพร่ เสด็จฯประทับรถยนต์พระที่นั่งไปยังพลับพลางานพิธีลูกเสือชาวบ้าน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงจุดธูปเทียน เครื่องนมัสการ พระราชทานให้เจ้าหน้าที่จังหวัดเชิญไปถวายสักการะพระธาตุช่อแฮ จากนั้นผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ ( ) กราบบังคมทูลถวายรายงานกิจการลูกเสือชาวบ้าน และเบิกประธานรุ่นลูกเสือชาวบ้านจำนวน ๘๖ รุ่น เฝ้าฯ รับพระราชทานธงประจำรุ่น เสร็จแล้วพระราชทานพระบรมราโชวาทและพระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้ผู้มีจิตศรัทธาเข้าเฝ้าฯ ทูลเกล้าฯ ถวายเงินเพื่อโดยเสด็จพระราชกุศลตามพระราชอัธยาศัย ต่อจากนั้นเสด็จฯ ทรงเยี่ยมลูกเสือชาวบ้านและราษฎรที่เฝ้าฯ อยู่เป็นจำนวนมากในบริเวณนั้นจนสมควรแก่เวลา จึงเสด็จฯประทับเครื่องบินพระที่นั่งกลับจังหวัดเชียงใหม่ ถึงพระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ เมื่อเวลา ๒๐.๐๐ น.
วันที่ ๒๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๑ ตรวจเยี่ยมหัวงานการสร้างถนนสายลำปาง-แพร่ และทรงเยี่ยมราษฎรชาวแพร่ ที่มาเฝ้าฯ รับเสด็จฯ บ้านแม่แขม ตำบลหัวทุ่ง อำเภอลอง เวลา ๑๐.๔๕ น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ โดยเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่งจากพระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ถึงสนามหน้าโรงเรียนองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ ๓ (สวนป่าแม่เมาะ) ตำบลบ้านดง กิ่งอำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง ประทับรถยนต์พระที่นั่งเสด็จฯ ต่อไปยังศูนย์ฝึกลูกช้างของฝ่ายทำไม้ภาคเหนือ องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้จังหวัดลำปาง เสด็จฯเข้าพลับพลาประทับทอดพระเนตรการแสดงลูกช้าง การปฏิบัติงานของหน่วยแพทย์หลวง แล้วจึงเสด็จฯไปยังสวนป่าแม่แมะ เสวยพระกระยาหารกลางวัน เสร็จแล้วเสด็จฯ ทอดพระเนตรโรงแต่งเหง้าสักสำหรับใช้ปลูกในสวนสักของรัฐบาล ทรงเยี่ยมสมาชิกสวนป่าแม่เมาะที่เฝ้าฯ ณ บริเวณนั้น แล้วเสด็จฯโดยรถยนต์พระที่นั่งไปประทับเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่ง เสด็จฯต่อไปยังโครงการก่อสร้างทางสายลำปาง - เด่นชัย เมื่อเสด็จฯถึงทางสายลำปาง – เด่นชัย ได้ประทับรถยนต์พระที่นั่งต่อไปยังหัวงานโครงการก่อสร้างทางสายลำปาง – เด่นชัย ในเขตพื้นที่บ้านแม่แขม ตำบลหัวทุ่ง อำเภอลอง จังหวัดแพร่ ทรงมีพระราชปฏิสันถารกับเจ้าหน้าที่กรมทางหลวงฝ่ายต่าง ๆ และนายช่างโครงการ ชาวออสเตรเลียพร้อมครอบครัว ซึ่งเฝ้าฯ อยู่ ณ ที่นั้นด้วย จากนั้นได้เสด็จฯ ขึ้นพลับพลาทอดพระเนตรแผนที่โครงการฯ แผนผังจำลองสภาพภูมิประเทศของทางหลวงแผ่นดิน ตอนลำปาง – เด่นชัย ทอดพระเนตรการระเบิดหินในการปฏิบัติงานก่อสร้างทาง โดยมีอธิบดีกรมทางหลวงกราบบังคมทูลรายละเอียด การเสด็จ ฯ ในครั้งนี้ ยังความปลาบปลื้มปิติเป็นล้นพ้น ก่อให้เกิดขวัญและกำลังใจแก่เจ้าหน้าที่กรมทางหลวง ตลอดจนช่างโครงการชาวออสเตรเลียทุกคน
วันที่ ๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๑๖ เพื่อถวายผ้าพระกฐินต้น (กฐินส่วนพระองค์) และทรงเยี่ยมราษฎร ณ วัดหนองม่วงไข่ ตำบลหนองม่วงไข่ อำเภอหนองม่วงไข่ ๐๙.๐๕ น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ พระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าสิรินธรฯ และพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ฯ ประทับเครื่องบินพระที่นั่งไปยังสนามบินจังหวัดแพร่ แล้วเสด็จฯโดยเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่งถึงโรงเรียนม่วงไข่พิทยา (ปัจจุบันคือโรงเรียนม่วงไข่พิทยาคม) เมื่อเวลาประมาณ ๑๑.๐๐น. แล้วเสด็จฯ โดยรถยนต์พระที่นั่งต่อไปยังวัดหนองม่วงไข่ เมื่อรถยนต์พระที่นั่งถึงวัดหนองม่วงไข่ นายนิทัศน์ โสภารัตน์ กำนันตำบล หนองม่วงไข่ เป็นตัวแทนของพสกนิกรที่เข้าเฝ้าฯ รับเสด็จกล่าวรายงานถวายการต้อนรับ จากนั้นเสด็จฯเข้าในพระอุโบสถวัดหนองม่วงไข่ ทรงนมัสการพระประธานในพระอุโบสถและถวายพระกฐินต้น ทรงเจิมช่อฟ้า และมีพระราชปฏิสันถารกับพระมหาเมธังกร เจ้าอาวาสวัดหนองม่วงไข่ และพระราชรัตนมุนี (พระมหาโพธิวงศาจารย์) แล้วจึงเสด็จฯ ออกมาทรงเยี่ยมราษฎรหลายอำเภอที่มารับเสด็จเป็นจำนวนมาก
วันที่ ๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๑๔ เมื่อครั้งเกิดอุทกภัยในเขตอำเภอสูงเม่น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานความช่วยเหลือแก่ราษฎรที่ประสบอุทกภัย และเสด็จฯ ทรงเยี่ยมราษฎรที่บ้านป่าผึ้ง ตำบลหัวฝาย อำเภอสูงเม่น เวลา ๑๓.๒๕ น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จฯ โดยเฮลิคอปเตอร์พระที่นั่งจากท่าอากาศยานจังหวัดลำปาง ถึงบ้านป่าผึ้ง* ตำบลหัวฝาย อำเภอสูงเม่น เวลา ๑๔.๐๐ น. นายปฐม สุทธิวาทนฤพุฒิ ผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ พร้อมด้วยข้าราชการเฝ้าฯ รับเสด็จ ทรงเยี่ยมราษฎรซึ่งมาคอยเฝ้าฯ รับเสด็จฯ ทรงมีพระราชปฏิสันถารแก่ราษฎร อย่างใกล้ชิด
วันที่ ๑๕-๑๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ เพื่อทรงเยี่ยมราษฎรที่สวนป่าห้วยเป๊าะ ที่ว่าการอำเภอสอง ศาลากลางจังหวัดแพร่ สนามหลวง วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร วัดพระธาตุช่อแฮ ที่ว่าการอำเภอ ร้องกวาง บ้านร่องกาศ อำเภอสูงเม่น สนามหน้าที่ว่าการอำเภอสูงเม่น การเสด็จประพาสเยี่ยมเยียนราษฎรจังหวัดภาคเหนืออย่างเป็นทางการครั้งแรกของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ มีขึ้นระหว่างเดือน กุมภาพันธ์ ถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ เริ่มต้นที่จังหวัดเชียงใหม่ แล้วเสด็จฯ ต่อไปยังจังหวัดอื่นๆ ในภาคเหนือรวมทั้งจังหวัดแพร่