ศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง จังหวัดแพร่ เดิมชื่อ “ศาลเจ้าฮั่วเฮงหักเหา” เป็นหนึ่งในองค์ประกอบที่สำคัญของเมืองและแสดงถึงการอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานและประกอบอาชีพค้าขายของชาวจีนที่บริเวณหน้าเมือง หรือถนนเจริญเมือง ที่ต่อมามีการสร้างศาลเจ้าเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ และศูนย์รวมความศรัทธาในพิธีกรรมทางวัฒนธรรมของชาวจีนทุกกลุ่มตระกูลแซ่ ในจังหวัดแพร่ มานานกว่า ๑๐๐ ปี เพราะปรากฏหลักฐานว่าจัดตั้งขึ้นก่อนที่ทางอำเภอเมืองแพร่ จะทำการบันทึกหลักฐานทางประวัติศาสตร์ไว้อย่างเป็นทางการ ในปี พ.ศ.๒๔๖๔ โดยมีพระยาคงคาสมุทรเพชร บริจาคที่ดินให้เป็นที่ตั้งของศาลเจ้า และมีหลวงศรีนัครานุกูล บุตรเขย เป็นผู้ดูแลความเรียบร้อย ลักษณะเดิมของศาลเจ้า เป็นอาคารไม้ ที่มีโรงเรียนสอนภาษาจีนอยู่ในที่เดียวกันต่อมาโรงเรียนสอนภาษาจีนได้ขยับขยายและย้ายไปตั้งชื่อใหม่ว่า “โรงเรียนเจริญศิลป์”

ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๐๕ ศาลเจ้าปุ้งเถ่ากงได้ชำรุดทรุดโทรมลงและโรงเรียนสอนภาษาจีนได้ย้ายไปตั้งที่โรงเรียนเจริญศิลป์ปัจจุบัน ทางคณะกรรมการและชาวจีนในตลาดสมัยนั้น จึงมีมติร่วมกันก่อสร้างศาลเจ้าขึ้นใหม่ เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนชั้นเดียว มีความกว้าง ๑๕ เมตร และยาว ๒๖ เมตร โดยใช้งบประมาณจากการบริจาคทั้งหมด และมีการใช้ชื่อศาลเจ้าใหม่ว่า ศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง นับแต่นั้นเป็นต้นมา

๔๗ ปีต่อมา ใน พ.ศ. ๒๕๕๐ สภาพหลังคา ผนัง พื้นและทางขึ้นศาลเจ้าได้ชำรุดทรุดโทรมลง ประกอบกับทางกระทรวงมหาดไทยได้จัดทำ โครงการเฉลิมพระเกียรติ เนื่องในวโรกาสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ครองราชย์ครบ ๖๐ ปี โดยจัดสรรงบประมาณจำนวน ๕๐๐,๐๐๐ บาท ใช้สำหรับปรับปรุงพื้นศาลเจ้า

จากงบประมาณดังกล่าว นับเป็นจุดเริ่มต้นของการบูรณะศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง ต่อเนื่องจากโครงการของกระทรวงมหาดไทย โดยได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการศาลเจ้าฯ องค์กรการกุศล มูลนิธิ สมาคม และตระกูลแซ่ต่างๆ ตลอดจนชาวไทยเชื้อสายจีนและประชาชนในจังหวัดแพร่ จัดทำเป็นโครงการบูรณะศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง จังหวัดแพร่ เฉลิมพระเกียรติเนื่องในวโรกาสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ครองราชย์ครบ ๖๐ ปี และทรงมีพระชนม์พรรษาครบ ๘๐ พรรษา พร้อมกันในอีกวโรกาสหนึ่ง เพื่อเป็นการระลึกถึงพระคุณของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ทรงสละทั้งพระราชทรัพย์ พระราชหฤทัย และพระวรกาย พัฒนาบ้านเมืองให้พวกเราพสกนิกรได้อยู่อย่างร่มเย็นเป็นสุขกันทั่วหน้า

โครงการบูรณะศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง จังหวัดแพร่ เริ่มลงมือปรับปรุง เมื่อวันที่ ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ และแล้วเสร็จ เมื่อวันที่ ๑๕ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๒ รวมระยะเวลา ๑ ปี ๑ เดือนเศษ ใช้งบประมาณทั้งสิ้น ๑๔,๙๖๕,๖๓๔ บาท (สิบสี่ล้านเก้าแสนหกหมื่นห้าพันหกร้อยสามสิบสี่บาทถ้วน) ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ และภาคเอกชน จำนวน ๘ ล้านบาท และเงินยืมจาก คุณบุญกิ้ม – คุณหงส์เกียว แซ่ลิ้ม จำนวน ๖ ล้านบาท โดยไม่คิดดอกเบี้ย และไม่มีกำหนดระยะเวลาชำระคืน เพื่อให้การบูรณะศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง จังหวัดแพร่ สำเร็จลุล่วงด้วยดี สวยเด่นเป็นสง่า เป็นศักดิ์และศรีของจังหวัดแพร่ตลอดไป

ต่อมา จังหวัดแพร่โดยอำเภอเมืองแพร่ ได้คัดเลือกให้ศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง จังหวัดแพร่ เป็นศาลเจ้าดีเด่นของจังหวัดส่งเข้าประกวดในโครงการประกวดศาลเจ้าบริหารงานดีเด่นระดับประเทศ ประจำปี พ.ศ. ๒๕๕๒ ของกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย โดยได้รับรางวัลชนะเลิศ รางวัลที่ ๑ จากจำนวน ศาลเจ้าทั่วประเทศ ๖๘๖ แห่ง ถือเป็นเกียรติประวัติและความภาคภูมิใจของคณะกรรมการศาลเจ้าปุ้งเถ่ากงและประชาชนในจังหวัดแพร่ นับตั้งแต่มีการก่อตั้งศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง เป็นต้นมา

อนึ่ง หลังจากพิธีเปิดศาลเจ้าฯ เมื่อวันที่ ๑๕ มกราคม พ.ศ.๒๕๕๒ และหลังจากการได้รับรางวัลชนะเลิศที่ ๑ การประกวดศาลเจ้าฯ ระดับประเทศแล้ว ด้วยบารมีขององค์ปุ้งเถ่ากง ทำให้มีผู้มีจิตศรัทธาและประชาชนทั่วไปทั้งในจังหวัดแพร่, ต่างจังหวัด และนักท่องเที่ยวจากต่างประเทศ มากราบไหว้บูชา, เยี่ยมชมศาลเจ้า และบริจาคเงินทำบุญสมทบโครงการบูรณะฯ เพิ่มมากขึ้น ทำให้เมื่อวันที่ ๘ เมษายน ๒๕๕๔ คณะกรรมการฯ สามารถรวบรวมเงินบริจาคนำไปชำระคืนเงินยืมจาก คุณบุญกิ้ม – คุณหงส์เกียว แซ่ลิ้ม จำนวน ๖ ล้านบาท ได้ครบตามจำนวนทั้งหมด

เนื่องจากศาลาเจ้าศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง ตั้งอยู่ในย่านชุมชนที่สามารถเดินทางได้สะดวก และไม่เรียกเก็บค่าบริการใด ๆ ประกอบกับบรรยากาศของสถานที่กว้างขวาง สะอาด สวยงาม จึงมีกลุ่มผู้สูงอายุในจังหวัดแพร่ใช้ลานอเนกประสงค์ด้านหน้า เป็นสถานที่ฝึกสอนการรำมวยจีนไท้เก๊ก และออกกำลังกายทุกวัน ศาลเจ้าศาลเจ้าปุ้งเถ่ากง เปิดบริการให้ประชาชนทั่วไป เวลา ๐๖.๐๐ น. - ๒๐.๐๐ น. ทุกวัน

ที่มาของบทความ http://www.pungtaokongphrae.com/